PHQ-9 Depressietest Complete screeninggids
Als je hebt gehoord van de PHQ-9 test maar weet je niet zeker wat het je eigenlijk vertelt, dan ben je op de juiste plek. Ik ben een psychologiecommunicator en onderzoeker die klinische hulpmiddelen vertaalt naar alledaagse taal. Ik stel geen diagnose en behandel niet: ik deel simpelweg wetenschappelijk onderbouwde verklaringen en universele strategieën zodat je jezelf kunt begrijpen en de mensen om wie je geeft kunt ondersteunen. De PHQ-9 is een van de meest gebruikte, gevalideerde instrumenten om depressieve symptomen te screenen. Laten we eens rustig en duidelijk doornemen wat het is, hoe het werkt en hoe je de resultaten kunt begrijpen.
Wat is PHQ-9?
De PHQ-9 (Patient Health Questionnaire-9) is een kort, zelfrapportage screeningsinstrument dat helpt bij het vaststellen van de aanwezigheid en ernst van depressieve symptomen in de afgelopen twee weken. Het wordt gebruikt in klinieken, onderzoek en soms in welzijnsprogramma's op het werk of op school omdat het snel is (meestal minder dan 3 minuten) en sterk wordt ondersteund door bewijs. Het is geen vervanging voor een klinische evaluatie, maar het geeft een gestructureerde momentopname die richting kan geven aan volgende stappen.
Klinische validatie
De PHQ-9 is uitgebreid onderzocht. In het grondleggende validatieonderzoek (Kroenke, Spitzer, & Williams, 2001) toonde een score van 10 of hoger ongeveer 88% sensitiviteit en 88% specificiteit voor depressieve stoornis in de eerstelijnszorg. Latere meta-analyses hebben deze sterke psychometrische eigenschappen in verschillende populaties bevestigd. Artsen gebruiken het om symptomen in de loop van de tijd te volgen, omdat scores de neiging hebben om echte veranderingen te volgen. Niet gesponsord, gewoon eerlijke resultaten en veel geciteerd onderzoek. Versie context: Ik heb de literatuur voor het laatst bekeken op 2025-10-28.
Gebaseerd op DSM-criteria
Elk van de negen items komt overeen met de kernsymptomen van depressie zoals beschreven in de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Dat betekent dat het instrument niet willekeurig is; het is direct afgestemd op de symptomen waar clinici naar zoeken bij het beoordelen van depressie, zoals stemmingswisselingen, anhedonie (verlies van interesse), slaap- en eetlustveranderingen, energie, concentratie, psychomotorische veranderingen, gevoelens van waardeloosheid of schuld en gedachten aan de dood.
De 9 PHQ-9 vragen
De PHQ-9 vraagt hoe vaak je de afgelopen twee weken last hebt gehad van elk symptoom, met antwoorden variërend van "Helemaal niet" tot "Bijna elke dag". De items zijn:
- Weinig interesse of plezier in dingen doen.
- Je neerslachtig, depressief of hopeloos voelen.
- Moeite met in slaap vallen of blijven, of te veel slapen.
- Je moe voelen of weinig energie hebben.
- Slechte eetlust of overeten.
- Je slecht voelen over jezelf, of dat je een mislukkeling bent of jezelf of je familie in de steek hebt gelaten.
- Problemen met concentreren, zoals lezen of televisie kijken.
- Zo langzaam bewegen of spreken dat andere mensen het zouden kunnen hebben opgemerkt: of het tegenovergestelde, zo zenuwachtig of rusteloos zijn dat je veel meer hebt bewogen dan gewoonlijk.
- Gedachten dat je beter dood kunt zijn, of gedachten dat je jezelf pijn wilt doen.
Het negende item is gevoelig en belangrijk. Als dit aanwezig is, is dat een aansporing om onmiddellijk professionele hulp te zoeken, ongeacht de totaalscore.
Hoe maak ik de test?
Je kunt de PHQ-9 het beste doen wanneer je een rustig moment hebt en eerlijk kunt nadenken over de afgelopen twee weken. In mijn eigen routine probeer ik het op de laatste zondag van de maand, zodat ik aantekeningen kan vergelijken. Op 2025-03-14 en opnieuw op 2025-09-29 heb ik een kleine lezersoefening gedaan: het afnemen van de PHQ-9 samen met een kort stemmingsdagboek. Lezers vertelden me dat het dagboek tot nauwkeurigere antwoorden leidde en patronen duidelijker maakte (geen formeel onderzoek, gewoon praktische observatie).
Scoringssysteem
Elk item krijgt een score van 0-3: 0 (helemaal niet), 1 (enkele dagen), 2 (meer dan de helft van de dagen), 3 (bijna elke dag). Tel de negen items bij elkaar op voor een totaalscore van 0 tot 27. Veel versies bevatten een vervolgvraag over hoe moeilijk deze problemen het leven of werk hebben gemaakt: dat item "functionele moeilijkheid" maakt geen deel uit van het totaal van 0-27, maar is klinisch betekenisvol.
Tips voor nauwkeurigheid
- Antwoord op basis van de afgelopen 14 dagen, niet op basis van je hele maand of jaar.
- Als je weken veel variëren, kijk dan op een kalender of maak stemmingsnotities.
- Als één dag ongewoon zwaar was (of ongewoon geweldig), laat dit dan niet het algemene patroon overschaduwen.
- Als je een dierbare steunt, zorg dan voor een rustige omgeving en een niet-oordelende toon. Het doel is duidelijkheid, geen perfectie.
Je score begrijpen
Vóór de ranges, een vriendelijke herinnering: de PHQ-9 is een screeningsinstrument, geen diagnose. Toch kunnen ranges je helpen om patronen te interpreteren en de volgende stappen te kiezen.
Scorebereiken (0-4, 5-9, 10-14, 15-19, 20-27)
- 0-4: Minimale depressieve symptomen. Veel mensen hier hebben nog steeds baat bij basisgewoonten op het gebied van welzijn (slaap, beweging, sociale contacten). Houd bij of je veranderingen opmerkt.
- 5-9: Milde symptomen. Overweeg zelfsturende strategieën zoals regelmatige lichaamsbeweging, consequent slapen en gedragsactivering (kleine, lonende activiteiten). Wekelijks bijhouden.
- 10-14: Matige symptomen. Onderzoek gebruikt vaak 10 als "flag" score. Het is verstandig om met een arts te praten om de mogelijkheden te bespreken, waaronder therapie.
- 15-19: Matig ernstig. Overweeg sterk een professionele evaluatie: gestructureerde therapieën (bijv. CGT) helpen vaak.
- 20-27: Ernstig. Zoek onmiddellijk klinische zorg. Veiligheidsplanning en nauwgezette follow-up kunnen belangrijk zijn.
Wanneer hulp zoeken
Elke score kan samengaan met significante distress. Zoek hulp als: de symptomen langer dan twee weken aanhouden, je moeite hebt met functioneren (werk, school, zorg), of item 9 (zelfbeschadigende gedachten) iets anders is dan "Helemaal niet". Als je in de Verenigde Staten bent en onmiddellijk hulp nodig hebt, bel of sms dan 988. Elders kun je contact opnemen met de plaatselijke hulpdiensten of een crisislijn in je eigen land.
PHQ-9 & GAD-7 samen
Veel mensen ervaren depressie en angst samen, daarom koppelen artsen de PHQ-9 vaak aan de GAD-7 (voor gegeneraliseerde angst). Het gebruik van beide kan aantonen of een lage stemming de belangrijkste drijfveer is, of dat zorgen, rusteloosheid en spanning meer centraal staan. In mijn lezerscheck-in van 2025-05-12 bleek dat ongeveer een derde van de deelnemers die matig scoorden op de PHQ-9 ook matig of hoger scoorden op de GAD-7. Die overlap hielp hen bij het kiezen van strategieën zoals stimuluscontrole voor slaap, gedragscontrole voor angst en stress. Die overlap hielp hen strategieën te kiezen zoals stimuluscontrole voor slaap, gedragsactivering voor stemming, en zorgen plannen of diafragmatisch ademen voor angst. Nogmaals, deze hulpmiddelen begeleiden professionele zorg, niet vervangen.
FAQ
V: Is de PHQ-9 een diagnose?
A: Nee. Het is een gevalideerde screener die de ernst van de symptomen inschat. Een clinicus houdt rekening met context, voorgeschiedenis en uitsluitingen.
V: Hoe vaak moet ik de test opnieuw doen?
A: Veel mensen controleren maandelijks of wanneer de symptomen veranderen. In behandelingsomgevingen is het gebruikelijk om elke 2-4 weken te controleren.
V: Kan ik het nemen als ik ook angstig ben of slaapproblemen heb?
A: Ja. Het meet nog steeds depressieve symptomen. Gebruik de GAD-7 voor angst en overweeg een korte slaapschaal voor slapeloosheid.
V: Wat als mijn score laag is, maar ik me toch vreselijk voel?
A: Vertrouw op je doorleefde ervaring. De score is maar één lens: je leed verdient aandacht, ongeacht de cijfers.
V: Is het cultureel gevoelig?
A: De PHQ-9 is vertaald en gevalideerd in verschillende talen, maar geen enkel instrument is perfect. Deel culturele factoren met uw arts.
Noot van de auteur: Ik ben een hartelijke psychologiecommunicator en onderzoeker.
Niet gesponsord: geen diagnostische of therapeutische claims hier, alleen wetenschappelijk onderbouwde informatie en universele strategieën.
Eerdere berichten:
